W Polsce żyje ponad 3 miliony osób z potwierdzoną niepełnosprawnością. Warto jednak wskazać, że w zależności od przyjętego kryterium niepełnosprawności biologicznej (a ściślej poziomu ograniczeń) populacja osób niepełnosprawnych w Polsce może liczyć od 4,9 mln osób do 7,7 mln osób (dane z Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych z roku 2024 r.).
W związku tym bardzo ważne są uregulowania prawne dedykowane tej grupie. Ustawy, rozporządzenia i inne akty prawne wraz z opisami mogłyby stanowić materiał do odrębnej broszury, a nawet książki. Dlatego w tej części ograniczymy się jedynie do wskazania 13 kluczowych, naszym zdaniem, aktów prawnych i ewentualnie, jeśli nie będzie to wynikać z tytułu, krótkiego opisu, czego one dotyczą. Oczywiście nasz wybór jest subiektywny i wynika ze zdobytego doświadczenia.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., nr 78, Poz. 483)
Art. 32. – Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.
Art. 69. – Osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej.
Art. 70. – „Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia”.
Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych z 13 grudnia 2006 r. Obowiązuje od 25 października 2012 r. (Dz.U. z 2012 r., Poz. 1169).
Zawiera przepisy: zakazujące dyskryminowania osób z niepełnosprawnością, nakazujące tworzenie warunków korzystania z praw na zasadzie równości z innymi osobami, nakazujące wprowadzenie rozwiązań specjalnie adresowanych do osób niepełnosprawnych, odpowiednio do rodzaju zagadnienia.
Karta Różnorodności (2012 r.)
Międzynarodowa inicjatywa, objęta patronatem Komisji Europejskiej, której celem jest promowanie równości i zarządzania różnorodnością w miejscu pracy. Karta Różnorodności jest realizowana w 26 krajach Unii Europejskiej. Forum Odpowiedzialnego Biznesu w Polsce jest koordynatorem tej inicjatywy.
Karta jest pisemnym zobowiązaniem, podpisywanym przez organizację, które deklarują wprowadzenie zakazu dyskryminacji w miejscu pracy. Wiąże się też z decyzją o działaniu na rzecz tworzenia i promocji różnorodności oraz wyraża gotowość organizacji do zaangażowania w te działania wszystkich osób zatrudnionych oraz partnerów biznesowych i społecznych. Pracodawcy decydujący się na implementację tego narzędzia, działają na rzecz spójności i równości społecznej.
Dostępność w roku 2024 i kolejnych latach EAA (European Accessibility Act)
EAA to pierwsza tak kompleksowa i horyzontalna dyrektywa regulująca kwestie dostępności w prawie UE. Obejmuje podmioty sektora prywatnego. EAA uzupełnia Program Dostępność Plus o wymiar rynkowy. Ma to przełożyć się na dostępność nie tylko instytucji publicznych, ale także podmiotów prywatnych. EAA zostanie wdrożony 28 czerwca 2025 r.
ESG (Environmental, social, and governance) & CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive)
ESG dotyczy niefinansowych kryteriów odnoszących się do zarządzania firmą i ma na celu zrównoważony rozwój firmy. Ma się on odbywać z uwzględnieniem trzech aspektów: środowiska (environmental), społeczeństwa (social) i ładu korporacyjnego (governance).
W połączeniu z CRD czyli dyrektywą o sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju już od 2024 roku duże przedsiębiorstwa mają obowiązek przekazywania informacji na temat wpływu ich działalności na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Od 2026 roku raportowanie będzie dotyczyć w Polsce nawet małych i średnich spółek.
DE&I (Diversity, Equity and Inclusion)
DE&I to skrót od angielskich słów: diversity (różnorodność), equity (równe szanse) oraz inclusion (włączenie). DE&I to podejście określane mianem „zarządzania różnorodnością” i polega na włączeniu pracowników w działania związane np. z rodzicielstwem, płcią, LGBTQI+, niepełnosprawnością i ogólnie pojętą różnorodnością, równością i inkluzją. Podejście DE&I łączy się bezpośrednio z Kartą Różnorodności.
W połączeniu z CRD czyli dyrektywą o sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju już od 2024 roku duże przedsiębiorstwa mają obowiązek przekazywania informacji na temat wpływu ich działalności na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Od 2026 roku raportowanie będzie dotyczyć w Polsce nawet małych i średnich spółek.
