Autyzm to złożone zaburzenie neurorozwojowe, wpływające na sposób, w jaki osoba postrzega świat i wchodzi w interakcje z innymi. Wiąże się z niewłaściwym przetwarzaniem informacji płynących przez zmysły do centralnego układu nerwowego. Nie ma jednego typu autyzmu – stąd termin „spektrum autyzmu”, który odnosi się do wielu możliwych kombinacji objawów wynikających z tego specyficznego funkcjonowania. Im wcześniej zdiagnozuje się zaburzenia ze spektrum autyzmu i rozpocznie się dostosowaną do danej osoby terapię, tym większe są szanse na rozwój jej umiejętności społecznych i komunikacyjnych – bo właśnie w tych sferach są najbardziej widoczne objawy autyzmu. Przejawia się on również w odmiennym odbiorze bodźców sensorycznych oraz w powtarzalnych, specyficznych wzorcach zachowań, często odbiegających od społecznie przyjętych norm. Te nietypowe zachowania niestety często spotykają się ze strony otoczenia z niezrozumieniem, wyśmiewaniem, a nawet są impulsem do zastosowania przemocy względem osoby ze spektrum autyzmu ze strony otoczenia, co jest niezrozumiałe dla tych osób, a dla ich bliskich i opiekunów frustrujące.

Objawy spektrum autyzmu mogą mieć różny charakter i nasilenie, dlatego każda osoba ma unikalny zestaw cech, umiejętności, trudności i potrzeb. Na przykład niektóre osoby ze spektrum autyzmu mogą mieć problem z rozumieniem i wyrażaniem emocji czy z zachowywaniem się adekwatnie do sytuacji, ale kontakty z innymi osobami nie są dla nich barierą. Dla niektórych wyzwaniem może być zrozumienie metafor, dwuznaczności czy zbyt rozbudowanej wypowiedzi, znacznie lepiej przyswajają prosty, logiczny komunikat. Niektóre osoby mogą mieć trudności z mówieniem i stosować różne metody komunikacji alternatywnej, bazujące na znakach graficznych czy manualnych. Inne osoby z autyzmem mogą sprawiać wrażenie „bycia w swoim świecie”, dlatego tak istotne jest znalezienie odpowiedniej dla nich formy komunikacji, wyrażania emocji i potrzeb. Dla niektórych osób w spektrum autyzmu kłopotliwe może być wykonywanie codziennych czynności czy nauka, podczas gdy inne mogą mieć wyjątkowe umiejętności w tym obszarze. Także poziom funkcjonowania intelektualnego osób z autyzmem jest bardzo zróżnicowany.

Autyzm może współistnieć z innymi niepełnosprawnościami lub zaburzeniami, takimi jak epilepsja, depresja, lęki, nadpobudliwość psychoruchowa, problemy z przetwarzaniem słuchowym czy zaburzenia snu. Niektóre osoby w spektrum autyzmu mogą stosować różnego rodzaju zachowania kompensacyjne, pomagające im rozładować emocje, na przykład kołysanie się, obracanie się wokół własnej osi, trzepotanie rękami, klepanie ud, pstrykanie palcami czy wydawanie głośnych dźwięków. Nie powinny one dziwić ani przerażać, to ich mechanizm obronny przed nadmiarem bodźców, nieznaną czy niewygodną sytuacją, a nie złe wychowanie. Jeśli osobie autystycznej zdarzy się zachowanie agresywne, to najczęściej znak, że coś powoduje jej niepokój, ale być może nie nauczyła się jeszcze innej formy zakomunikowania danej emocji czy potrzeby. Wsparcie otoczenia i terapia pomagają wypracować osobie ze spektrum autyzmu mechanizmy komunikacji, pozwalające zwiększyć jej samodzielność i komfort. Dla wielu osób w spektrum autyzmu kluczowe jest poczucie bezpieczeństwa, które wiąże się między innymi ze znajomością miejsca czy planu czynności, które muszą wykonać. Do nowych sytuacji takie osoby muszą się więc dobrze przygotować, zbierając o nich jak najwięcej informacji.