Osoby bez kończyn
Brak kończyny może być wrodzony lub być wynikiem amputacji, może dotyczyć całej kończyny lub jej części – na przykład dłoni, stopy, podudzia czy przedramienia. Wrodzony brak kończyn (jednej lub kilku) jest najczęściej spowodowany wadami genetycznymi. Powstaje do 7 tygodnia ciąży – w okresie, w którym kształtują się ręce i nogi – w wyniku zahamowania wzrostu płodu lub naruszenia tkanki płodu. Ryzyko mogą zwiększyć też niektóre leki zażywane przez matkę. Amputacja, czyli chirurgiczne usunięcie całej kończyny lub jej części, może być związana z chorobami układu krążenia (np. cukrzycą), nowotworami, zakażeniami kości czy tkanek miękkich, a także urazami.
Osoby bez kończyny dolnej lub jej części mogą wspomagać się protezami, poruszać się o kulach lub na wózku. Osoby bez kończyny górnej mogą korzystać z protezy, lub – szczególnie w przypadku braku obu rąk – ich funkcjonalność realizować z pomocą stóp czy ust.
Protezy kończyn górnych i dolnych można podzielić na kilka rodzajów, w zależności od pełnionych funkcji. Najbardziej podstawowe są protezy kosmetyczne, których głównym zadaniem jest maskowanie braku kończyny. Bardziej zaawansowane są protezy funkcjonalne, pozwalające na wykonywanie wielu czynności, takich jak chodzenie, bieganie czy chwytanie. Protezy funkcjonalne mogą być stworzone z różnych materiałów, a ich wygląd może odbiegać od naturalnego wyglądu kończyny – np. proteza ręki może być wyposażona w hak czy szczypce, ułatwiające dźwiganie lub chwytanie przedmiotów. Sterowanie taką protezą odbywa się najczęściej poprzez ruchy pozostałej części kończyny. Z kolei protezy mioelektryczne wykorzystują do sterowania sygnały elektryczne wytwarzane przez mięśnie. Elektrody umieszczone na kikucie kończyny wychwytują sygnały elektryczne wytwarzane przez mięśnie, gdy pacjent próbuje wykonać ruch. Sygnały te są przetwarzane przez protezę, która uruchamia odpowiednie mechanizmy. Najbardziej rozwinięte są protezy bioniczne, wciąż ulepszane. Ich wyjątkowość polega na wiernym naśladowaniu funkcji naturalnej kończyny. Najbardziej zaawansowane protezy bioniczne są sterowane myślami, poprzez wychwytywanie sygnałów elektrycznych wysyłanych przez mózg, dzięki czemu ruchy protezy są płynne i precyzyjne. Te najnowszej generacji są wyposażone w różnego rodzaju czujniki, które umożliwiają im reagowanie na bodźce zewnętrzne, dzięki czemu użytkownik może czuć dotyk czy temperaturę.
Dostępność dla osób bez kończyny dolnej lub z jej protezą
Piktogram umieszczany jest w miejscach przystosowanych dla osób bez nóg lub z ich protezami.
Proteza może zastępować stopę, podudzie ze stopą albo całą nogę. Często osoby korzystające z protez poruszają się bez dodatkowych przyrządów. Niektóre osoby, szczególnie te, które dopiero zaczynają używać protezy, mogą mieć trudności z chodzeniem. Warto więc dostosować przestrzeń, montując przy schodach poręcze zarówno na wysokości 90 cm, jak i 75 cm, by mogły skorzystać z nich również osoby poruszające się na wózkach, osoby niskorosłe czy dzieci. Oprócz schodów w dostępnej przestrzeni powinna być znajdować się winda lub przynajmniej podnośnik krzesełkowy. Podłogi powinny być antypoślizgowe.
Dostępność dla osób bez kończyny górnej, z jej protezą lub z niesprawnymi rękami
Piktogram wskazuje na ułatwienia dla osób bez jednej ręki lub obu rąk, lub z ich protezami oraz dla osób z niesprawnymi rękami.
Ułatwieniem takim będą drzwi otwierające się automatycznie czy łatwo otwierające się drzwi przesuwne lub łamane, z wygodnym uchwytem. W klasycznych drzwiach klamki powinny być dłuższe i lżejsze w naciskaniu. Przydatnym rozwiązaniem może być też zastosowanie czujników ruchu włączających oświetlenie po wykryciu obecności osoby – na przykład w toalecie czy na korytarzu.
Aby ułatwić pracę przy komputerze osobie bez jednej ręki lub obu rąk albo osobie z niesprawnymi rękoma, można wprowadzić sterowanie głosowe. Alternatywą będzie zainstalowanie urządzenia spełniającego funkcje myszki komputerowej, takiego jak przycisk o zwiększonej czułości, ustnik czy urządzenie reagujące na ruchy głowy lub powiek. Dostępne są także klawiatury o zakrzywionym kształcie i specjalnym rozstawie klawiszy dla osób z jedną sprawną ręką, klawiatury do pisania za pomocą ust lub klawiatury do pisania za pomocą ruchów głowy.
W przestrzeni przyjaznej dla osób bez kończyny górnej lub z niesprawnymi rękami powinna być też dostępna pomoc personelu.
Dostępność dla osób poruszających się o kuli
Piktogram umieszczany jest w miejscach przystosowanych dla osób bez nogi lub z niesprawną nogą, poruszających się za pomocą laski albo kuli.
Niektóre osoby bez kończyn dolnych lub z niesprawnymi nogami poruszają się o kulach czy z pomocą laski. Warto więc dostosować przestrzeń, montując przy schodach poręcze zarówno na wysokości 90 cm, jak i 75 cm, by mogły skorzystać z nich również osoby poruszające się na wózkach, osoby niskorosłe czy dzieci. Jeśli w przestrzeni znajdują się schody, które mają więcej niż 5 stopni, powinna być dostępna winda lub przynajmniej podnośnik krzesełkowy. Podłogi powinny być antypoślizgowe. Powinno się zapewnić miejsca do siedzenia.
Spot filmowy
Obejrzyj film o niepełnosprawności!
Corem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Etiam eu turpis molestie, dictum est a, mattis tellus. Sed dignissim, metus nec fringilla accumsan, risus sem sollicitudin lacus, ut interdum tellus elit sed risus. Maecenas eget condimentum velit, sit amet feugiat lectus. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Praesent auctor purus luctus enim egestas, ac scelerisque ante pulvinar. Donec ut rhoncus ex. Suspendisse ac rhoncus nisl, eu tempor urna. Curabitur vel bibendum lorem. Morbi convallis convallis diam sit amet lacinia.
To możesz robić:
Jeśli chcesz pomóc, zapytaj wpierw, czy pomoc jest w ogóle potrzebna, a jeśli tak, to jaka.
Daj czas i okaż cierpliwość – osoby bez rąk i z ich protezami mogą potrzebować nieco więcej czasu na wykonanie niektórych czynności.
Tego unikaj:
Nie wyręczaj osoby bez rąk w codziennych czynnościach, jeśli o to nie poprosi. Być może wystarczy na przykład podać słomkę do napoju albo tak zorganizować przestrzeń, żeby osoba mogła sama pomóc sobie stopami. Nie przypisuj takiej osobie ograniczeń, których może nie mieć.
Nie wyciągaj pierwszy ręki na powitanie osoby bez ręki czy dłoni. Jeśli to osoba z protezą – poczekaj, czy zrobi to pierwsza i uściśnij ją normalnie.
Stowarzyszenie Jedna Chwila
- jednachwila.com
- +48 790 767 665
- kontakt@jednachwila.com
- ul. Jagodowa 20, 62-095 Murowana Goślina
Wielkopolski Związek Inwalidów Narządu Ruchu
- wzinr.org.pl
- +48 608 714 076
- poczta@wzinr.org.pl
- ul. Łukaszewicza 3/16, 60-725 Poznań