Language Dropdown
Language Icon

Osoby bez kończyn

Opis niepełnosprawności

Brak kończyny może być wrodzony lub być wynikiem amputacji, może dotyczyć całej kończyny lub jej części – na przykład dłoni, stopy, podudzia czy przedramienia. Wrodzony brak kończyn (jednej lub kilku) jest najczęściej spowodowany wadami genetycznymi. Powstaje do 7 tygodnia ciąży – w okresie, w którym kształtują się ręce i nogi – w wyniku zahamowania wzrostu płodu lub naruszenia tkanki płodu. Ryzyko mogą zwiększyć też niektóre leki zażywane przez matkę. Amputacja, czyli chirurgiczne usunięcie całej kończyny lub jej części, może być związana z chorobami układu krążenia (np. cukrzycą), nowotworami, zakażeniami kości czy tkanek miękkich, a także urazami. 

Osoby bez kończyny dolnej lub jej części mogą wspomagać się protezami, poruszać się o kulach lub na wózku. Osoby bez kończyny górnej mogą korzystać z protezy, lub – szczególnie w przypadku braku obu rąk – ich funkcjonalność realizować z pomocą stóp czy ust.

Protezy kończyn górnych i dolnych można podzielić na kilka rodzajów, w zależności od pełnionych funkcji. Najbardziej podstawowe są protezy kosmetyczne, których głównym zadaniem jest maskowanie braku kończyny. Bardziej zaawansowane są protezy funkcjonalne, pozwalające na wykonywanie wielu czynności, takich jak chodzenie, bieganie czy chwytanie. Protezy funkcjonalne mogą być stworzone z różnych materiałów, a ich wygląd może odbiegać od naturalnego wyglądu kończyny – np. proteza ręki może być wyposażona w hak czy szczypce, ułatwiające dźwiganie lub chwytanie przedmiotów. Sterowanie taką protezą odbywa się najczęściej poprzez ruchy pozostałej części kończyny. Z kolei protezy mioelektryczne wykorzystują do sterowania sygnały elektryczne wytwarzane przez mięśnie. Elektrody umieszczone na kikucie kończyny wychwytują sygnały elektryczne wytwarzane przez mięśnie, gdy pacjent próbuje wykonać ruch. Sygnały te są przetwarzane przez protezę, która uruchamia odpowiednie mechanizmy. Najbardziej rozwinięte są protezy bioniczne, wciąż ulepszane. Ich wyjątkowość polega na wiernym naśladowaniu funkcji naturalnej kończyny. Najbardziej zaawansowane protezy bioniczne są sterowane myślami, poprzez wychwytywanie sygnałów elektrycznych wysyłanych przez mózg, dzięki czemu ruchy protezy są płynne i precyzyjne. Te najnowszej generacji są wyposażone w różnego rodzaju czujniki, które umożliwiają im reagowanie na bodźce zewnętrzne, dzięki czemu użytkownik może czuć dotyk czy temperaturę.

Oznaczenia i udogodnienia

Sorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nunc vulputate libero et velit interdum, ac aliquet odio mattis. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent. Sorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit.

Dostępność dla osób bez kończyny dolnej lub z jej protezą

Piktogram umieszczany jest w miejscach przystosowanych dla osób bez nóg lub z ich protezami.

Proteza może zastępować stopę, podudzie ze stopą albo całą nogę. Często osoby korzystające z protez poruszają się bez dodatkowych przyrządów. Niektóre osoby, szczególnie te, które dopiero zaczynają używać protezy, mogą mieć trudności z chodzeniem. Warto więc dostosować przestrzeń, montując przy schodach poręcze zarówno na wysokości 90 cm, jak i 75 cm, by mogły skorzystać z nich również osoby poruszające się na wózkach, osoby niskorosłe czy dzieci. Oprócz schodów w dostępnej przestrzeni powinna być znajdować się winda lub przynajmniej podnośnik krzesełkowy. Podłogi powinny być antypoślizgowe.

Dostępność dla osób bez kończyny górnej, z jej protezą lub z niesprawnymi rękami

Piktogram wskazuje na ułatwienia dla osób bez jednej ręki lub obu rąk, lub z ich protezami oraz dla osób z niesprawnymi rękami.

Ułatwieniem takim będą drzwi otwierające się automatycznie czy łatwo otwierające się drzwi przesuwne lub łamane, z wygodnym uchwytem. W klasycznych drzwiach klamki powinny być dłuższe i lżejsze w naciskaniu. Przydatnym rozwiązaniem może być też zastosowanie czujników ruchu włączających oświetlenie po wykryciu obecności osoby – na przykład w toalecie czy na korytarzu.

Aby ułatwić pracę przy komputerze osobie bez jednej ręki lub obu rąk albo osobie z niesprawnymi rękoma, można wprowadzić sterowanie głosowe. Alternatywą będzie zainstalowanie urządzenia spełniającego funkcje myszki komputerowej, takiego jak przycisk o zwiększonej czułości, ustnik czy urządzenie reagujące na ruchy głowy lub powiek. Dostępne są także klawiatury o zakrzywionym kształcie i specjalnym rozstawie klawiszy dla osób z jedną sprawną ręką, klawiatury do pisania za pomocą ust lub klawiatury do pisania za pomocą ruchów głowy.

W przestrzeni przyjaznej dla osób bez kończyny górnej lub z niesprawnymi rękami powinna być też dostępna pomoc personelu.

Dostępność dla osób poruszających się o kuli

Piktogram umieszczany jest w miejscach przystosowanych dla osób bez nogi lub z niesprawną nogą, poruszających się za pomocą laski albo kuli.

Niektóre osoby bez kończyn dolnych lub z niesprawnymi nogami poruszają się o kulach czy z pomocą laski. Warto więc dostosować przestrzeń, montując przy schodach poręcze zarówno na wysokości 90 cm, jak i 75 cm, by mogły skorzystać z nich również osoby poruszające się na wózkach, osoby niskorosłe czy dzieci. Jeśli w przestrzeni znajdują się schody, które mają więcej niż 5 stopni, powinna być dostępna winda lub przynajmniej podnośnik krzesełkowy. Podłogi powinny być antypoślizgowe. Powinno się zapewnić miejsca do siedzenia.

Zastosowanie oznaczeń w przestrzeni

Komiksy z humorem

Spot filmowy

Obejrzyj film o niepełnosprawności!

Akty prawne

Corem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Etiam eu turpis molestie, dictum est a, mattis tellus. Sed dignissim, metus nec fringilla accumsan, risus sem sollicitudin lacus, ut interdum tellus elit sed risus. Maecenas eget condimentum velit, sit amet feugiat lectus. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Praesent auctor purus luctus enim egestas, ac scelerisque ante pulvinar. Donec ut rhoncus ex. Suspendisse ac rhoncus nisl, eu tempor urna. Curabitur vel bibendum lorem. Morbi convallis convallis diam sit amet lacinia.

Fakty i mity / Savoir Vivre​

To możesz robić:

Jeśli chcesz pomóc, zapytaj wpierw, czy pomoc jest w ogóle potrzebna, a jeśli tak, to jaka.

Daj czas i okaż cierpliwość – osoby bez rąk i z ich protezami mogą potrzebować nieco więcej czasu na wykonanie niektórych czynności.

Tego unikaj:

Nie wyręczaj osoby bez rąk w codziennych czynnościach, jeśli o to nie poprosi. Być może wystarczy na przykład podać słomkę do napoju albo tak zorganizować przestrzeń, żeby osoba mogła sama pomóc sobie stopami. Nie przypisuj takiej osobie ograniczeń, których może nie mieć.

Nie wyciągaj pierwszy ręki na powitanie osoby bez ręki czy dłoni. Jeśli to osoba z protezą – poczekaj, czy zrobi to pierwsza i uściśnij ją normalnie.

Fundacje wspierające osoby z daną niepełnosprawnością na terenie Wielkopolski​

Stowarzyszenie Jedna Chwila

Wielkopolski Związek Inwalidów Narządu Ruchu

ETR

Bez kończyny, czyli ręki albo nogi, można się urodzić.
Powodem braku rąk albo nóg od urodzenia są wady genetyczne.
Można też stracić rękę albo nogę poprzez amputację.
Amputacja to operacja odcięcia całej lub części ręki albo nogi, która jest chora.
Taką chorobą może być na przykład nowotwór, cukrzyca albo zakażenie.
Amputacja czasem jest potrzebna, kiedy mamy wypadek i ręka lub noga bardzo ucierpią.
Można nie mieć kawałka kończyny, całej kończyny albo kilku kończyn.

Osoby bez nogi mogą mieć protezę.
Proteza to sztuczne uzupełnienie brakującej części ciała.
Mogą poruszać się z laską albo o kulach.
Mogą poruszać się na wózku.
Żeby poznać rozwiązania dostępnościowe dla osób na wózku, zobacz zakładkę OSOBY PORUSZAJĄCE SIĘ NA WÓZKACH.
Osoby bez rąk mogą korzystać z protezy.
Mogą też pomagać sobie w codziennych czynnościach ustami albo nogami.

Jest kilka rodzajów protez i mają różne funkcje.
Protezy kosmetyczne tylko maskują brak kończyny.
Protezy funkcjonalne pozwalają na wykonywanie codziennych czynności.
Z protezą funkcjonalną nogi można chodzić czy biegać.
Z protezą funkcjonalną ręki można chwytać przedmioty.
Protezy funkcjonalne są zrobione z różnych materiałów i czasem nie przypominają prawdziwej ręki czy nogi.
Na przykład proteza funkcjonalna ręki zamiast palców może mieć hak albo szczypce.
Protezą funkcjonalną steruje się ruszając pozostałą częścią kończyny.
Inny rodzaj to proteza myoelektryczna.
Porusza się nią, wykorzystując sygnały elektryczne, wytwarzane przez mięśnie.
Elektrody umieszczone na kikucie ręki albo nogi wychwytują sygnały wytwarzane przez mięśnie.
Sygnały są przetwarzane przez protezę, która wykonuje ruch.
Najbardziej rozwinięte są protezy bioniczne.
Najlepiej ze wszystkich protez naśladują funkcje naturalnej kończyny.
Najbardziej zaawansowane protezy bioniczne są sterowane myślami.
Wychwytują sygnały wysyłane przez mózg.
Dzięki temu ruchy protezy bionicznej są płynne i precyzyjne.
Mogą być wyposażone w czujki dotyku albo temperatury.

Niektóre osoby nie decydują się na używanie żadnej protezy.

ETR

proteza nogi 2

Dostępność dla osób bez kończyny dolnej lub z jej protezą.

Piktogram umieszczany jest w miejscach przystosowanych dla osób bez nóg lub z ich protezami.

Proteza to sztuczne uzupełnienie brakującej części ciała.
Może zastępować na przykład stopę, podudzie ze stopą albo całą nogę.
Wiele osób z protezami porusza się samodzielnie, nie korzystając z dodatkowej pomocy.
Ale niektóre osoby z protezami nogi mogą mieć trudności z chodzeniem.
Dlatego przy schodach są poręcze na wysokości 75 centymetrów i 90 centymetrów.
Oprócz schodów jest dostępna winda lub podnośnik krzesełkowy.
Podłogi są antypoślizgowe.

niep ręka

Dostępność dla osób bez kończyny górnej, z jej protezą lub z niesprawnymi rękami.

Piktogram wskazuje na ułatwienia dla osób bez jednej lub obu rąk lub z ich protezami oraz dla osób z niesprawnymi rękami.

Ułatwieniem dla osoby która, nie ma albo nie może używać rąk są drzwi otwierające się automatycznie.
Ułatwieniem są też łatwo otwierające się drzwi przesuwne lub łamane, z uchwytem.
Normalne drzwi powinny mieć długie klamki, lżejsze w naciskaniu.
Ułatwieniem są też czujniki ruchu, włączające światła, kiedy wykryją obecność osoby.
Mogą być zamontowane w toalecie czy na korytarzu.

Ułatwieniem pracy przy komputerze jest sterowanie głosowe.
Zamiast myszki można zainstalować przycisk, który wystarczy delikatnie dotknąć.
Zamiast myszki można tez zainstalować ustnik.
Zamiast myszki można też zainstalować urządzenie reagujące na ruchy głowy albo powiek.
Można zainstalować specjalną klawiaturę dla osób z jedną sprawną ręką.
Ma zakrzywiony kształt i inny rozstaw klawiszy.
Można zainstalować klawiaturę do pisania za pomocą ust albo ruchów głowy.

W takiej przestrzeni powinna być dostępna pomoc personelu.

laska

Dostępność dla osób poruszających się o kuli.

Piktogram umieszczany jest w miejscach przystosowanych dla osób bez nogi albo z niesprawną nogą, które poruszają się za pomocą laski albo kuli.

Przy schodach są poręcze na wysokości 75 centymetrów i 90 centymetrów.
Jeśli schody mają więcej niż 5 stopni, jest dostępna winda lub podnośnik krzesełkowy.
Podłogi są antypoślizgowe.
W takiej przestrzeni znajdują się miejsca do siedzenia.

ETR

TO MOŻESZ ROBIĆ:
– Jeśli chcesz pomóc, zapytaj czy pomoc jest potrzebna. Jeśli jest potrzebna – zapytaj, jak pomóc.
– Bądź cierpliwy. Osoby bez rąk i z protezami rąk mogą potrzebować więcej czasu, żeby coś zrobić.

TEGO UNIKAJ:
– Nie wyręczaj osoby bez rąk w codziennych czynnościach. Może wystarczy niewielka pomoc. Na przykład można przynieść słomkę. Wtedy osoba bez rąk może sama wypić ze szklanki. Można przygotować miejsce do siedzenia blisko stołu i na podobnej wysokości. Wtedy osoba bez rąk będzie mogła sama sobie pomóc stopami.
– Nie podawaj pierwszy ręki osobie bez ręki. Jeśli osoba bez ręki ma protezę i chce się tak z tobą przywitać, na pewno poda ci rękę pierwsza. Uściśnij protezę normalnie, tak jak ściskasz dłoń.