Language Dropdown
Language Icon
Dowiedz się więcej!

Osoby z zespołem Downa

Dziewczynka z zespołem Downa siedząca na fotelu z kubkiem w ręce.

Opis niepełnosprawności

Zespół Downa nie jest chorobą, ale wadą genetyczną, wynikającą z obecności dodatkowego chromosomu 21 w komórkach ciała – stąd też inna jego nazwa „trisomia 21 chromosomu”. Wynikiem tej odmienności genetycznej jest występowanie u osób nią dotkniętych pewnych szczególnych cech budowy i funkcjonowania organizmu. Osoby z zespołem Downa mogą charakteryzować między innymi lekko skośne oczy z charakterystycznymi fałdami skóry, mały nos i małe, nisko osadzone uszy, wąskie usta, mniejsza jama ustna, krótka szyja i nieco krótsze kończyny, szerokie stopy czy krótkie palce. Jednak u każdej osoby z zespołem Downa cechy te mogą występować w różnym stopniu.

W 21. chromosomie znajdują się geny wpływające na rozwój mózgu i układu nerwowego, metabolizm czy układ odpornościowy, co sprawia, że osoby z trisomią 21 mogą doświadczać problemów związanych z tymi obszarami. Mogą pojawiać się wady serca, zmniejszone napięcie mięśniowe, problemy ze wzrokiem czy niedosłuch.

Osoba z zespołem Downa może uczyć się wolniej, mieć trudności z bardziej złożonymi procesami myślowymi, takimi jak wnioskowanie, analiza i synteza danych. Może mieć trudności w koncentracji uwagi, jej pamięć może funkcjonować gorzej niż u innych osób, choć często pamięć wzrokowa jest bardzo dobrze wykształcona. Rozwój mowy może być opóźniony, czego przyczyną mogą być między innymi często występujące obniżone napięcie mięśniowe – także w mięśniach odpowiadających za artykulację, budowa jamy ustnej (duży język w mniejszej przestrzeni) czy dość często pojawiający się niedosłuch. Problemy te mogą powodować trudności komunikacyjne, nie oznaczają jednak, wbrew powszechnym przekonaniom, że osoba z zespołem Downa musi mieć znaczną czy głęboką niepełnosprawność intelektualną. Przeważająca część osób z zespołem Downa ma zaledwie lekki lub umiarkowany stopień niepełnosprawności intelektualnej, a niektóre osoby mieszczą się w normie intelektualnej. W zależności od stopnia niepełnosprawności intelektualnej, osoby z zespołem Downa różnią się od siebie pod względem potrzeb czy sposobu funkcjonowania.

Wiele osób z zespołem Downa dobrze odnajduje się w codziennych sytuacjach i czynnościach, czasem potrzebując tylko wsparcia, a ich umiejętności społeczne są świetnie rozwinięte. Niektóre osoby doskonale radzą sobie w samodzielnym życiu, pracują i bez problemu nawiązują relacje partnerskie.

Oznaczenia i udogodnienia

Sorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nunc vulputate libero et velit interdum, ac aliquet odio mattis. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent. Sorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit.

Dostępność dla osób z zespołem Downa

Piktogram oznacza, że w danym miejscu są dostępne udogodnienia dla osób z zespołem Downa.

W przestrzeni dostępnej dla osób z zespołem Downa istotne miejsca i udogodnienia (informacja, toaleta, winda, tyflomapa, drzwi ewakuacyjne, możliwość skorzystania z tłumacza języka migowego itp.) oznaczone są piktogramami. Każde piętro ma powtarzalny układ funkcjonalny i znajduje się na nim plan pomieszczeń (np. tyflomapa, którą można odczytywać też wzrokowo), a poszczególne kondygnacje są zróżnicowane kolorystycznie.

Komunikaty dźwiękowe powinny być proste i zrozumiałe. Informacje tekstowe i materiały drukowane oraz dostępne na stronie internetowej powinny być napisane w prostym tekście, lub – jeszcze lepiej – w tekście łatwym do czytania. Informacje na wyświetlaczach cyfrowych oraz na stronach internetowych nie zawierają elementów, które migają lub zmieniają się automatycznie. Podstrony strony internetowej powinny mieć podobny układ elementów.

Prosty język

Piktogram oznacza, że w danym miejscu materiały informacyjne są zapisane w prostym języku.

Prosty język to standard komunikacyjny, pozwalający dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców, niezależnie od ich wiedzy i ewentualnych ograniczeń. Taki język nie używa specjalistycznego słownictwa, żargonu technicznego czy prawnego. Unika skomplikowanych struktur gramatycznych (na przykład strony biernej, imiesłowów, rzeczowników odczasownikowych, form nieosobowych czasowników). Prosty język ma logiczną konstrukcję, używa krótkich zdań bez wtrąceń.

Tekst łatwy do czytania

Piktogram oznacza, że w danym miejscu materiały informacyjne są zapisane w uproszczonej formie.

Tekst łatwy do czytania (z angielskiego easy to read, stąd często stosowany skrót ETR) to uproszczona forma komunikatu tekstowego, ułatwiająca jego zrozumienie. Może być pomocna osobom z niepełnosprawnością intelektualną, osobom mającym problemy z czytaniem, cudzoziemcom słabo znającym język polski czy g/Głuchym użytkownikom języka migowego, dla których język polski nie jest pierwszym językiem. Oprócz spełniania wszystkich zasad prostego języka, ETR musi odpowiadać także dodatkowym standardom. Tekst łatwy do czytania zawiera informacje logicznie uporządkowane. Zwraca się bezpośrednio do odbiorcy, używając czasowników w drugiej osobie (np. „możesz”). Taki tekst nie powinien zawierać metafor, dwuznaczności i zapożyczeń. Musi konsekwentnie używać tych samych słów na określanie tych samych pojęć. Zaimki zastępuje nazwami rzeczy, o których mowa. Nie stosuje przypisów, zachowuje prostą interpunkcję. Tekst łatwy do czytania powinien unikać procentów i dużych liczb, a te, które są w nim zawarte powinny być zapisane numerami. Skróty muszą być każdorazowo rozwinięte. Każde zdanie powinno zaczynać się od nowej linijki, wyrazów nie powinno się dzielić. Tekst powinien być wyrównany do lewej, zapisany prostą czcionką bezszeryfową (np. Arial, Verdana, Tahoma, Helvetica – taką samą w całym tekście), o wielkości co najmniej 14 punktów, bez zapisywania całych wyrazów wersalikami, bez podkreśleń, przekreśleń i pochyleń. Najważniejsze informacje mogą być pogrubione lub wzięte w ramkę. Tekst musi być w kolorach kontrastowych, najlepiej jeśli to czarne litery na białym tle bez wzorów. Dla lepszego zobrazowania treści tekst łatwy do czytania powinien zawierać piktogramy, może zawierać też zdjęcia lub rysunki.

Zastosowanie oznaczeń w przestrzeni

Komiksy z humorem

Spot filmowy

Obejrzyj film o niepełnosprawności!

Akty prawne

Corem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Etiam eu turpis molestie, dictum est a, mattis tellus. Sed dignissim, metus nec fringilla accumsan, risus sem sollicitudin lacus, ut interdum tellus elit sed risus. Maecenas eget condimentum velit, sit amet feugiat lectus. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Praesent auctor purus luctus enim egestas, ac scelerisque ante pulvinar. Donec ut rhoncus ex. Suspendisse ac rhoncus nisl, eu tempor urna. Curabitur vel bibendum lorem. Morbi convallis convallis diam sit amet lacinia.

Sprawdź akty prawne

Fakty i mity / Savoir Vivre​

To możesz robić:

Podpowiadaj, ale nie decyduj za osobę z zespołem Downa. Respektuj jej zdanie, nawet jeśli nie wydaje ci się słuszne. Pozwól jej podejmować decyzje i uczyć się na błędach.

Traktuj rozmówcę z zespołem Downa w sposób adekwatny do jego wieku. Jeśli to osoba dorosła, nie zapominaj o formach grzecznościowych – nie należy zwracać się do dorosłej osoby z zespołem Downa z użyciem formy „ty”, jeśli nie znacie się i nie ustaliliście wspólnie takiej formy. Nie używaj zdrobnień, nie mów do dorosłej osoby z zespołem Downa jak do dziecka.

Możesz mówić „osoba z zespołem Downa” lub „osoba z trisomią 21 chromosomu” – to ogólnie przyjęte określenia, które nie są zabarwione negatywnie i podkreślają osobę, a nie tylko jej genetyczną przypadłość.

Mów zawsze wprost do osoby z niepełnosprawnością intelektualną, a nie do osoby jej towarzyszącej czy opiekuna.

Formułuj wypowiedzi jasno, klarownie. Używaj prostych słów, unikaj abstrakcyjnych porównań i skomplikowanej składni. Możesz się upewniać, czy osoba zrozumiała, co chcesz jej przekazać. W razie potrzeby powtarzaj.

Jeśli przeszkadza ci jakieś zachowanie osoby z zespołem Downa, powiedz jej o tym wprost. Wyjaśnij, na czym polega problem i co osoba mogłaby zmienić, żebyście oboje czuli się bardziej komfortowo.

Tego unikaj:

Nie używaj określenia „Down” – to nazwisko naukowca, który jako pierwszy sklasyfikował niektóre cechy wspólne osób z tą odmiennością biologiczną, a w języku potocznym wciąż używane jest w sposób obraźliwy, odnosząc się do osoby mało inteligentnej.

Nie używaj też archaicznych sformułowań o negatywnym wydźwięku, dotyczących osób z niepełnosprawnością intelektualną typu „upośledzony umysłowo”, „niedorozwinięty” czy „opóźniony w rozwoju”.

Nie dokańczaj wypowiedzi za osobę z zespołem Downa, pozwól jej się wysłowić, wyrazić własne zdanie, zachowaj cierpliwość w czasie komunikacji.

Nie udawaj, że rozumiesz, co mówi osoba z zespołem Downa. Jeśli jej wymowa jest mało wyraźna albo gubisz się w wypowiedzi, poproś o powtórzenie.

Fundacje wspierające osoby z daną niepełnosprawnością na terenie Wielkopolski​

Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych "ISKRA"

Stowarzyszenie Na Rzecz Młodzieży Sprawnej Inaczej "ŚMIAŁEK"

Stowarzyszenie Na Tak

Fundacja Tak Dla Samodzielności

Fundacja Wspierania Integracji Osób Niepełnosprawnych Strefa Integracji

Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym „Wspólna Droga”

Materiały do pobrania

Chcemy być sobą.
Zwyczajni. Niezwyczajni.

+48 692 416 823

biuro@towarzystwogest.eu

Wyspiańskiego 13/6 60-749 Poznań

Polityka prywatności

Pobierz aplikację

Baza wiedzy o niepełnosprawnościach:

Osoby poruszające się na wózku

Osoby Głuche

Osoby bez kończyn

Osoby w spektrum autyzmu

Osoby z zespołem Tourette'a

Osoby niewidome

Osoby słabosłyszące

Osoby niskorosłe

Osoby z zespołem Downa

Osoby jąkające się

Projekt współfinansowany ze środków PFRON będących w dyspozycji Samorządu Województwa Wielkopolskiego.
Przedstawione treści wyrażają poglądy realizatora projektu i nie muszą odzwierciedlać oficjalnego stanowiska Samorządu Województwa Wielkopolskiego.

ETR

Zespół Downa to nie choroba, to wada genetyczna.
Oznacza występowanie dodatkowego chromosomu 21.
Dlatego inna nazwa zespołu Downa to trisomia 21 chromosomu.
Osoby z zespołem Downa mogą mieć szczególne cechy budowy i funkcjonowania organizmu.
Mogą mieć skośne oczy z charakterystycznymi fałdami skóry.
Mogą mieć mały nos.
Mogą mieć małe, nisko osadzone uszy.
Mogą wąskie usta i mniejsza jamę ustną.
Mogą mieć krótką szyję i nieco krótsze ręce i nogi.
Mogą mieć szerokie stopy i krótkie palce.
Osoby z zespołem Downa nie muszą mieć wszystkich tych cech.

W 21 chromosomie są geny odpowiadające za różne funkcje organizmu.
Są w nim geny odpowiadające za rozwój mózgu i układu nerwowego.
Są w nim geny odpowiadające za przemianę materii.
Są w nim geny odpowiadające za układ odpornościowy.
Dlatego osoby z zespołem Downa mogą mieć problemy z tymi funkcjami.
Osoby z zespołem Downa mogą mieć też wady serca.
Osoby z zespołem Downa mogą mieć też słabsze mięśnie.
Osoby z zespołem Downa mogą mieć też problemy ze wzrokiem albo słuchem.

Osoby z zespołem Downa mogą uczyć się wolniej.
Osoby z zespołem Downa mogą mieć problem z logicznym myśleniem.
Osoby z zespołem Downa mogą mieć problem z koncentracją uwagi.
Zazwyczaj osoby z zespołem Downa mają bardzo dobrą pamięć wzrokową.
Osoby z zespołem Downa mogą mieć opóźniony rozwój mowy i trudności komunikacyjne.
Ale to nie znaczy, że osoba z zespołem Downa ma głęboką albo znaczną niepełnosprawność intelektualną.
Większość osób z zespołem Downa ma tylko lekką lub umiarkowaną niepełnosprawność intelektualną.
Są też osoby z zespołem Downa, które są w normie intelektualnej.
W zależności od stopnia niepełnosprawności intelektualnej, osoby mogą mieć różne potrzeby i sposób funkcjonowania.

Wiele osób z zespołem Downa dobrze funkcjonuje w codziennych sytuacjach i czynnościach.
Mogą potrzebować wsparcia tylko czasem.
Osoby z zespołem Downa zazwyczaj świetnie współdziałają z innymi ludźmi.
Niektóre osoby z zespołem Downa bardzo dobrze radzą sobie w samodzielnym życiu.
Mogą pracować, mieć partnera lub partnerkę.

ETR

zespół downa

Dostępność dla osób z zespołem Downa.

Piktogram oznacza, że w danym miejscu są dostępne udogodnienia dla osób z zespołem Downa.

W przestrzeni dostępnej dla osób z zespołem Downa ważne miejsca i udogodnienia są oznaczone piktogramami.
Piktogramy mogą oznaczać na przykład punkt informacyjny, toaletę, drzwi ewakuacyjne.
Piktogramy mogą oznaczać na przykład tyflomapę czy możliwość skorzystania z tłumacza języka migowego.
W dostępnej dla osób z zespołem Downa przestrzeni każde piętro ma powtarzalny układ funkcjonalny.
Na każdym piętrze znajduje się plan pomieszczeń, na przykład tyflomapa.
Tyflomapę osoby niewidome mogą odczytywać dotykowo, a pozostałe osoby wzrokiem.
Każde piętro jest oznaczone innym kolorem.

Komunikaty dźwiękowe są proste i zrozumiałe.
Informacje tekstowe są napisane w prostym języku albo w tekście łatwym do czytania.
To mogą być informacje drukowane albo dostępne na stronie internetowej.
Tekst łatwy do czytania jest najlepszym rozwiązaniem.
Informacje na wyświetlaczach cyfrowych i na stronach internetowych nie migają i nie zmieniają się automatycznie.
Podstrony strony internetowej mają podobny układ elementów.

prosty tekst

Prosty język.

Piktogram oznacza, że w danym miejscu materiały informacyjne są zapisane w prostym języku.

Prosty język to standard komunikacyjny.
Pozwala dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców.
Przeszkodą w rozumieniu nie są wiedza odbiorców albo ich osobiste ograniczenia.
W prostym języku nie używa się specjalistycznego słownictwa.
Nie używa się trudnego języka technicznego czy prawnego.
Nie używa się skomplikowanych struktur gramatycznych.
Prosty język ma logiczną konstrukcję.
Używa krótkich zdań bez wtrąceń.

etr (1)

Tekst łatwy do czytania.
Piktogram oznacza, że w danym miejscu materiały informacyjne są zapisane w uproszczonej formie.

Tekst łatwy do czytania to uproszczona forma komunikatu tekstowego.
Ułatwia zrozumienie komunikatu.
Często stosuje się skrót ETR.
Skrót ETR pochodzi od angielskich słów easy to read, czyli łatwy do czytania.
Tekst łatwy do czytania może być pomocny wielu osobom.
Może być pomocny osobom z niepełnosprawnością intelektualną.
Może być pomocny osobom, które mają problemy z czytaniem.
Może być pomocny cudzoziemcom, którzy nie znają dobrze języka polskiego.
Może być pomocny osobom g/Głuchym, które znają lepiej język migowy niż język polski.
Tekst łatwy do czytania musi spełniać wszystkie zasady prostego języka.
Musi spełniać też dodatkowe zasady.
Tekst łatwy do czytania ma logicznie uporządkowane informacje.
Tekst łatwy do czytania zwraca się bezpośrednio do odbiorcy.
Używa na przykład słów „możesz”, „idź”, „dostaniesz”.
W tekście łatwym do czytania nie ma metafor, czyli trudnych porównań.
W tekście łatwym do czytania nie ma dwuznaczności.
Każdy użyty wyraz ma tylko jedno znaczenie.
W tekście łatwym do czytania nie ma zapożyczeń, czyli wyrazów z innych języków.
Tekst łatwy do czytania te same rzeczy określa zawsze tymi samymi słowami.
W tekście łatwym do czytania nie ma przypisów.
Tekst łatwy do czytania ze znaków interpunkcyjnych używa tylko kropki i przecinka.
Tekst łatwy do czytania nie używa procentów i dużych liczb.
Te liczby, które są, zapisuje numerami.
W tekście łatwym do czytania skróty są zawsze rozwinięte.
Każde zdanie rozpoczyna się od nowej linijki.
Wyrazów się nie dzieli.
Tekst łatwy do czytania jest wyrównany do lewej strony.
Jest napisany prostą czcionką.
Prosta czcionka to na przykład Arial, Verdana, Tahoma, Helvetica.
Czcionka ma rozmiar co najmniej 14 punktów.
Nie zapisuje się wyrazów używając samych wielkich liter.
Nie używa się podkreśleń, przekreśleń i pochylenia tekstu.
Najważniejsze informacje mogą być pogrubione albo wzięte w ramkę.
Tekst musi być w kolorach kontrastowych.
Najlepiej, jeśli to czarne litery na białym tle bez wzorów.
Tekst powinien zawierać piktogramy.
Może zawierać zdjęcia lub rysunki.

ETR

TO MOŻESZ ROBIĆ:

– Możesz podpowiadać różne rozwiązania osobie z zespołem Downa. Ale nie możesz za nią decydować. Szanuj jej zdanie, nawet jeśli nie wydaje ci się słuszne. Pozwól osobie z zespołem Downa decydować i popełniać błędy.
– Traktuj osobę z zespołem Downa w sposób odpowiedni do wieku tej osoby. Jeśli to osoba dorosła, używaj form grzecznościowych pan, pani. Nie zwracaj się na ty, chyba że już się znacie i ustaliliście taką formę. Nie używaj zdrobnień. Nie mów do dorosłej osoby z zespołem Downa jak do dziecka.
– Możesz mówić osoba z zespołem Downa. Możesz mówić osoba z trisomią 21 chromosomu. To ogólnie przyjęte określenia, nie są niemiłe. Podkreślają osobę, a nie tylko jej genetyczną przypadłość.
– Mów zawsze wprost do osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Nie zwracaj się do osoby jej towarzyszącej czy opiekuna.
– Mów w jasny sposób. Używaj prostych słów. Nie używaj trudnych porównań i długich zdań. Możesz się upewniać, czy osoba zrozumiała, co mówisz. W razie potrzeby powtarzaj.
– Jeśli przeszkadza ci jakieś zachowanie osoby z zespołem Downa, powiedz jej o tym wprost. Wyjaśnij problem i powiedz, co osoba mogłaby zmienić, żebyście oboje czuli się lepiej razem.

TEGO UNIKAJ:

– Nie używaj określenia Down. To nazwisko naukowca, który jako pierwszy opisał ten zespół genetyczny. W języku potocznym to słowo wciąż używane jest w sposób obraźliwy i niepoprawny. Używa się go błędnie, żeby nazwać kogoś mało inteligentnym.
– Nie używaj też sformułowań takich jak upośledzony umysłowo, niedorozwinięty czy opóźniony w rozwoju. Kiedyś były stosowane, ale w obecnie są obraźliwe.
– Nie dokańczaj wypowiedzi za osobę z zespołem Downa. Pozwól jej się wysłowić, wyrazić własne zdanie. Zachowaj cierpliwość w czasie komunikacji.
– Nie udawaj, że rozumiesz, co mówi osoba z zespołem Downa. Jeśli jej wymowa jest mało wyraźna, albo gubisz się w wypowiedzi, poproś o powtórzenie.